Chúa Nhật XV – TN – C
Hãy làm như người Samari
Sau ba mươi năm sống ẩn dật tại Na-da-rét, thánh sử Mát-thêu cho biết “Đức Giê-su đi khắp miền Ga-li-lê giảng dạy trong các hội đường, rao giảng Tin Mừng Nước Trời, và chữa hết mọi kẻ bệnh hoạn tật nguyền trong dân… Thiên hạ đem đến cho Người mọi kẻ ốm đau, mắc đủ thứ bệnh hoạn tật nguyền: những kẻ bị quỷ ám, kinh phong, bại liệt v.v… Người đã chữa họ.”
Thế là, danh tiếng của Đức Giê-su được đồn ra mọi nơi, khắp cả “vùng Thập Tỉnh, thành Giê-ru-sa-lem, miền Giu-đê và vùng bên kia sông Gio-đan.”
Tại Ca-phác-na-um, khi thấy Đức Giê-su chữa lành “một người bị thần ô uế nhập… mọi người đều kinh ngạc đến nỗi họ bàn tán với nhau: Thế nghĩa là gì?” Và khi nghe Đức Giê-su giảng dạy, mọi người đã “sửng sốt… vì Ngài giảng dạy như một Đấng có thẩm quyền, chứ không như các kinh sư.”
Kể từ đó, Đức Giê-su như là cái gai trước mắt các ông kinh sư, các thầy thông luật. Và họ đã tìm mọi cách để hạ bệ Ngài.
Theo các sách Tin Mừng ghi lại, có rất nhiều nhóm đã tìm gặp Đức Giê-su để chất vấn Ngài. Khi thì họ chất vấn Đức Giê-su, rằng: “trong các điều răn, điều nào là trọng nhất?” Khi thì họ lịch lãm “xin Thầy cho biết ý kiến: có được phép nộp thuế cho Xêda hay không ?” v.v…
Nhiều… nhiều lắm. Tuy vậy, tất cả những lần chất vấn, dù có gài bẫy cỡ nào, đều được Đức Giê-su hóa giải. Đã có lần họ phải “tâm phục khẩu phục”. Câu chuyện một thầy thông luật hỏi Đức Giê-su về việc “Ai là người thân cận của tôi?”, được ghi trong Tin Mừng thánh Luca, như điển hình. (x.Lc 10, 25-37).
**
Theo Tin Mừng thánh Lu-ca ghi lại: Một hôm, có người thông luật kia hỏi Đức Giêsu một câu hỏi, rằng: “Thưa Thầy tôi phải làm gì để được sự sống đời đời làm gia nghiệp?”
Vâng, một câu hỏi tưởng là dễ nhưng lại là khó, để trả lời. Khó là bởi: “Do Thái giáo là một tôn giáo lâu đời và có nhiều trường phái tư tưởng khác nhau. Niềm tin về sự sống đời đời không phải là một niềm tin thống nhất trong tất cả các nhánh của Do Thái giáo. Có nhóm như nhóm Sadducee, chủ yếu là các tư tế cấp cao, chỉ tin vào Ngũ Thư (Torah) và không tin vào sự sống lại hoặc cuộc sống vĩnh hằng. Ngược lại, nhóm Pharisees tin vào sự sống lại của thân xác vào ngày tận thế và sự phán xét sau khi chết. Đối với nhiều người Do Thái, trọng tâm là sống một cuộc đời ý nghĩa và tuân theo các giới luật của Torah trên thế giới này, thay vì tập trung vào một cuộc sống sau khi chết.” (nguồn: internet).
Sống-một-cuộc-đời-ý-nghĩa-và-tuân-theo-giới-luật, cũng là người Do Thái, Đức Giê-su thấu hiểu điều cơ bản này. Thế nên, để trả lời ông thông luật, Ngài đã có lời đáp, rằng: “Trong Luật đã viết gì? Ông đọc thế nào?”
Ông-đọc-thế-nào? Vâng, thầy thông luật chính là người am hiểu rành rẽ luật. Những điều luật, được ghi trong ngũ thư là những cuốn sách nói rất rõ về Mười Điều Răn, về lề luật, về lễ nghi thờ phượng Đức Chúa Trời, ông ta rành “sáu câu”. Do vậy, sau khi nghe Đức Giê-su nói, vị thông luật đã trả lời “ngọt sớt”, rằng: “Ngươi phải yêu mến Đức Chúa, Thiên Chúa của ngươi, hết lòng, hết linh hồn, hết sức lực, và hết trí khôn ngươi, và yêu mến người thân cận như chính mình”.
Cuộc… cuộc chất vấn tưởng chừng chấm dứt khi Đức Giê-su nói với ông ta rằng: “Ông trả lời đúng lắm. Cứ làm như vậy là sẽ được sống”.
Thế nhưng, ông thầy thông luật này không chịu dừng ở đó. Không dừng ở đó vì thánh sử Luca cho biết việc ông ta hỏi Đức Giê-su là “để thử Người”. Và đây, ông thông luật đã hỏi, một câu hỏi mà ông ta cho là “mình có lý”, câu hỏi rằng: “Nhưng ai là người thân cận của tôi?”
Ai! “Ai là người thân cận của tôi?” Có phần chắc, ông ta thừa biết! Là thầy thông luật chẳng lẽ ông ta không biết “người thân cận là người ở gần mình, là người anh em cùng tin vào Thiên Chúa!” Chẳng lẽ ông ta không biết, còn là những người “ngoại kiều” như luật Lê-vi (11, 19) đã dạy!
Mặc cho ông thông luật “đắc ý” về câu hỏi của mình, Đức Giê-su kể một dụ ngôn. Dụ ngôn được Đức Giê-su kể như sau: “Một người kia từ Giê-ru-sa-lem xuống Giê-ri-cô…”
Tưởng chúng ta nên biết, đây là một cung đường dài khoảng 27km, với sự chênh lệch về độ cao vào khoảng 1000m. Giêrusalem nằm ở độ cao 750m trên mặt biển, còn Giêrikhô thấp hơn mặt biển 250m. (nguồn: internet).
Chính vì thế, cung đường này tạo thành một đoạn đường dốc. Với địa hình như thế, nó rất tốt để những toán cướp phục kích tấn công khách bộ hành để cướp bóc.
Mà đúng là vậy. Chuyện kể rằng: “dọc đường (người kia) bị rơi vào tay kẻ cướp”. Rất dã man “Chúng lột sạch người ấy, đánh nhừ tử, rồi bỏ đi, mặc người ấy nửa sống nửa chết.”
Nếu câu chuyện này, hôm nay, được đăng trên “phây búc”… có lẽ, sẽ có không ít người bình luận, rằng: “Người kia, đáng thương quá đi!” Đúng không, thưa quý vị!
Ấy thế mà… thế mà có hai người, đi qua thấy… thấy rõ nạn nhân, nhưng lại ca bài “gặp nhau làm ngơ.”
Vâng, hôm ấy, chuyện kể rằng: “Tình cờ có thầy tư tế cũng đi xuống trên con đường ấy. Trông thấy người này, ông tránh qua bên kia mà đi”.
Ông tư tế vừa tránh-qua-bên-kia-mà-đi, thì có “một thầy Lê-vi đi tới chỗ ấy…” Ông Lê-vi có thấy nạn nhân không? Thưa, thánh sử Luca cho biết: ông Lê-vi “cũng thấy, cũng tránh qua bên kia mà đi”.
Buồn nhỉ! Vâng, rất buồn và chắc hẳn chúng ta sẽ tự hỏi: “Tại sao họ lại tránh qua một bên mà đi khi thấy nạn nhân nằm bên vệ đường?”
Tại sao ư! Thưa! Hai người này đều thuộc về những nhóm có chức vụ tại Đền Thờ. Đụng vào người nạn nhân là vi phạm sự thanh sạch theo nghi tiết.
Sách Dân số có lời dạy rằng: “Ai đụng vào người chết, bất cứ người chết là ai, đều bị nhiễm uế trong bảy ngày.” (Ds 19, 11). Mà, khi đã bị nhiễm uế, “người đó làm cho Nhà Tạm của ĐỨC CHÚA, bị nhiễm uế, người như thế phải bị diệt trừ khỏi Israel” (Ds 19, 13). Còn sách Lê-vi ư! Sách Lê-vi dạy rằng: “Một tư tế không được làm cho mình ra ô uế vì một người chết trong dòng họ nó…” (Lv 21, 1).
Luật là thế! Thế nên, hai vị tư tế lẫn Lê-vi hôm ấy ca rằng: “nếu tình cờ gặp xin cứ làm ngơ”, thì cũng đừng “ném đá” họ nhé!
Trở lại câu chuyện. Hai vị tư tế và Lê-vi đi rồi, thì có “một người Samari kia đi đường, tới ngang chỗ người ấy (nạn nhân), cũng thấy…”
Vâng, ông ta không-chỉ-cũng-thấy, mà trong con tim ông ta như văng vẳng tiếng nạn nhân nằm bên vệ đường rên rỉ: “Đừng bỏ (tôi) một mình. Đừng bỏ (tôi) một mình. Đường về nghĩa trang lênh đênh đừng bỏ (tôi)…”
Nghe bốn chữ đường-về-nghĩa-trang đã khiến ông ta “chạnh lòng thương xót” chăng! . Có thể là vậy! Và ông ta đã nhanh chóng “Lại gần, lấy dầu lấy rượu đổ lên vết thương cho người ấy và băng bó lại, rồi đặt người ấy trên lưng lừa của mình, đưa về quán trọ mà săn sóc.”
Chưa hết, hôm sau, chàng Samari còn “lấy ra hai quan tiền, trao cho chủ quán và nói: Nhờ bác săn sóc cho người này, có tốn kém thêm bao nhiêu, khi trở về, chính tôi sẽ hoàn trả lại bác” (x.Lc 10, 35).
Chính-tôi-sẽ-hoàn-trả! Ông thầy thông luật nghe rất rõ từng chi tiết trong dụ ngôn. Và, đó là lý do, sau khi Đức Giê-su hỏi ông thông luật: “Vậy theo ông nghĩ, trong ba người đó, ai đã tỏ ra là người thân cận với người đã bị rơi vào tay kẻ cướp?” Thầy thông luật đã không ngần ngại trả lời rằng “Chính là kẻ đã thực thi lòng thương xót đối với người ấy”.
“Ông hãy đi, và cũng hãy làm như vậy”. Vâng, đó là câu Đức Giê-su trả lời cho ông thông luật. Thánh Luca không nói gì thêm ngoài câu trả lời của Đức Giê-su. Nhưng, chúng ta có thể nghĩ rằng, trên đường về nhà, ông thông luật, biết đâu lại chẳng vừa đi vừa gật gù nói: Ông Giê-su “có lý”.
***
Qua “dụ ngôn người Samari nhân hậu”, Đức Giê-su không chỉ gửi đến thầy thông luật một “đáp án” cho câu hỏi “ai là người thân cận của tôi” mà còn để lại nơi ông ta một quan niệm mới về “tình người”.
Đối với thầy thông luật cũng như toàn thể người Do Thái, họ quan niệm rằng “người thân cận” chính là người đồng đạo, đồng hương và đồng chủng tộc. Nhưng với Đức Giê-su, người thân cận (của nạn nhân), chính là người Samari. Và, ngược lại, người thân cận, (của người Samari), chính là nạn nhân. Không ai quen ai cả, nhưng cả hai đều có thể là người-thân-cận của nhau.
Là một Ki-tô hữu, chúng ta cũng được dạy rằng: “trước kính mến một Đức Chúa Trời trên hết mọi sự, sau lại yêu người như mình ta vậy. Amen”.
“Yêu người” - người đó là ai? Thưa, “Bẩt cứ ai cần sự trợ giúp của chúng ta đều là người thân cận. Nếu có lòng cảm thương trong con tim, bạn có thể trở thành người thân cận của bất cứ ai đang cần sự trợ giúp.”
Cố ĐTC Phanxicô đã nói (như thế) với hơn 80.000 tín hữu và du khách hành hương năm châu tham dự buổi tiếp kiến chung sáng thứ tư hàng tuần. Sau đó, Ngài nói tiếp, rằng: “Sự cảm thương, tình yêu, không phải là một tâm tình mông lung, nhưng có nghĩa là lo lắng cho tha nhân cho tới độ chính mình phải trả giá. Nó có nghĩa là để cho mình bị liên lụy bằng cách làm mọi sự cần thiết để tới gần người khác cho tới độ tự đồng hóa với họ: ‘Hãy yêu tha nhân như chính mình’. Đó là giới răn của Chúa” (nguồn: đài Vatican).
Với lời giáo huấn nêu trên, chúng ta có thể thấy rằng, người thân cận của chúng ta không ở đâu xa, không phải ở tận cung đường “từ Giê-ru-sa-lem lên Giê-ri-cô”, nhưng là ở ngay bên cạnh chúng ta.
Đúng, ở ngay bên cạnh chúng ta. Tạ ơn Chúa, anh Giu-se Vũ Đình Bình, một người anh em trong Chúa, đã tiết lộ cho chúng ta danh sách những người-thân-cận, mà chúng ta cần quan tâm đến. Đó là… “Là ông cụ bán vé số đi ngang trong cơn nắng cháy. Là chị công nhân cặm cụi nuôi con trong xóm trọ nghèo. Là đứa bé hay nghỉ học vì không đủ tiền đóng phí đầu năm. Là người bạn vừa mất việc, đang sống trong lo âu. (Họ) đôi khi không lên tiếng. Họ chỉ lặng lẽ hiện diện bên cạnh cuộc đời ta, với ánh mắt, với vết thương, với những tiếng thở dài mà ta vô tình không để ý.”
Nói cách khác, họ là: “Những người ngồi quanh đây, trán in vết nhăn”. Họ ngồi quanh đây rất nhiều và đó là lý do để chúng ta tự hỏi, hỏi lòng chúng ta có “quặn sôi lên lòng thương xót!”
Có phần chắc, tôi (người viết) nghĩ rằng, chẳng ai trong chúng ta lại không quặn-sôi-lên-lòng-thương-xót, như người Samari tốt lành, đã “chạnh lòng thương xót”.
Thế nên, đừng ngần ngại thể hiện mình là người Samari tốt lành. Chỉ cần: “mỗi chúng ta can đảm bước ra khỏi cái tôi khép kín, vô cảm để thấy nơi mỗi con người, dù lạ hay quen, tất cả đều là anh em.” Vâng, anh Giu-se Vũ Đình Bình, có lời chia sẻ (nên gọi đây là lời khuyên), như thế.
Anh Bình không quên mời gọi chúng ta cùng cầu nguyện, lời nguyện rằng: “Lạy Chúa, xin cho con có trái tim rộng mở, biết rung động để trở nên anh em của những người đang sống chung quanh và là hiện thân của Lòng Thương Xót Chúa giữa thế giới hôm nay.”
Cầu nguyện xong, chúng ta sẽ làm gì, nhỉ! Phải chăng, hãy thực thi lời Chúa Giê-su truyền dạy: “Con hãy đi, và cũng hãy làm như vậy”!?
Thưa, đúng là vậy. Hãy làm như người Samari.
Petrus.tran
